Neurologische rugklachten

Rugklachten komen veel voor: 80% van de bevolking krijgt een of meer perioden met hevige lage rugpijn. Het gaat meestal om pijn onderin de rug (lumbago), het zwaarst belaste gedeelte van de rug. Deze draagt het gewicht van het lichaam. Tegelijk moet er beweging mogelijk zijn. Rugklachten komen het meest voor tussen het 45e en 65e jaar.

Wervels
Onderin de rug bevinden zich vijf lendenwervels (L1 tot en met L5). Tussen de wervels bevinden zich tussenwervelschijven, die als kussentjes fungeren om schokken op te vangen en te zorgen voor een zekere buigbaarheid. In de wervels bevindt zich het wervelkanaal waarin het ruggenmerg loopt tot aan de eerste lendenwervel. Dit ruggenmerg is de snelweg tussen hersenen en de zenuwen die aan weerszijden uit het wervelkanaal lopen naar de rest van het lichaam.

Zenuwen
Zenuwen sturen spieren aan en voeren signalen weer terug naar de hersenen, bijvoorbeeld bij aanraking van de huid, pijnprikkels e.d. Verder worden de wervels rondom bij elkaar gehouden door pezen, bindweefselbanden en spieren. Ook zijn er kleine gewrichtjes tussen de wervels onderling voor stabiliteit.

Rugpijn wordt onderverdeeld in 3 categorieën:

  • Acute rugpijn (klachten bestaan niet langer dan 6 weken)
  • Subacute rugpijn (klachten bestaan 6 weken à 3 maanden)
  • Chronische rugpijn (klachten bestaan langer dan 3 maanden)

Plotselinge lage rugpijn

  • Klachten en oorzaken

    Plotselinge lage rugpijn komt meestal voort uit een acute blessure van het bewegingsapparaat: verrekking of scheurtje in spieren, aanhechtingen en kleinere bandjes en peesjes. Deze vorm van rugpijn wordt vaak voorafgegaan door een bepaalde beweging, soms tillen. Dat hoeft niet zwaar te zijn. Het kan er ineens inschieten, wat ook spit wordt genoemd. Deze lage rugpijn kan zeer hevig zijn.

  • Behandeling

    Zoveel mogelijk in beweging blijven (rustig opbouwen), rekening houdend met de klachten. Houdingen en bewegingen die de pijn opwekken mijden. Bij hevige pijn of spierspanning eventueel pijnstillers, bij voorkeur in overleg met de huisarts. Wetenschappelijk gezien blijkt fysiotherapie of manipulatie van de wervels en wervelkolom bij acute rugpijn niet zinvol.

    Raadpleeg de huisarts bij:

    • Lage rugpijn boven de 50 jaar
    • Kanker in de voorgeschiedenis
    • Botontkalking in de voorgeschiedenis
    • Onverklaard gewichtsverlies
    • Algeheel ziek zijn, moeheid, malaise, koorts
    • Nachtelijke toename rugpijn
    • Patiënten met verminderde weerstand
    • Chronisch gebruik van bijnierschorshormoon (corticosteroïden)
    • Recent ongeval/trauma rug
    • Uitvalsverschijnselen als voosheid van de huid, spierzwakte/verlamming in bepaalde spieren van been en/of voet
    • Veranderd plas-, ontlastingspatroon, veranderd gevoel van uitplassen
    • Pijn verbetert onvoldoende in 2-6 weken
    • Ontstaan van uitstralende pijn in biel, lies en/of been

    Bij minder dan 1% van de gevallen van plotselinge lage rugpijn spelen andere oorzaken een rol.

  • Mechanisch
    • Slijtage botten, gewrichten
    • Verschuiving wervels
    • Hernia
    • Wervelkanaalvernauwing
    • Ingezakte wervel
    • Wervelbreuk
    • Aangeboren afwijkingen, rugstand
    • Na rugoperaties, postoperatief
  • Niet mechanisch
    • Kanker (uitzaaiingen, lokale kanker)
    • Infectie/ontsteking/abces
  • Regionale buik en/of bekken problemen

    Eierstokken, prostaat, nieren, bloedvaten, alvleesklier, galwegen, darmen

Plotselinge lage rugpijn met uitstralende pijn in een been

  • Klachten

    Uitstralende pijn, vaak brandend, schrijnend of tintelend wat kan wijzen op beklemming van een zenuwwortel die via de bil, eventueel lies, het been inloopt, soms tot in de tenen. Meest voorkomende oorzaak is hernia (uitstulping van een tussenwervelschijf die op de zenuw kan drukken), soms in combinatie met een nauw zenuwkanaal en/of slijtage. Hernia's komen overigens vaak voor zonder klachten: 30-50% van de Nederlandse bevolking blijkt een hernia uitstulping te hebben op een MRI scan, zonder klachten. Opereren louter op basis van een hernia op een MRI scan mag dus nooit.

  • Hernia

    In het begin lage rugpijn, overgaand in scherpe, brandende en tintelende pijn in het been. Deze pijn verergert bij bepaalde bewegingen en bij hoesten, niezen of persen. Afhankelijk van de zenuw kan bepaald krachtsverlies en/of doofheid van de huid ontstaan. Bij ernstiger vernauwingen van het wervelkanaal en/of een grote hernia kunnen meerdere zenuwen bekneld raken, met doofheid in de bilspleet, plas en ontlastingsproblemen. Pijnklachten maar ook de andere klachten kunnen in lichte, meer verdraaglijke mate aanwezig zijn.

  • Oorzaak

    Komt voor in bepaalde families, is dus deels erfelijk, in combinatie met negatieve leefstijlfactoren zoals een matige zithouding, weinig training en overgewicht. Daarnaast kan het ook ontstaan door zwangerschap en verkeerd tillen.

  • Behandeling
    • Herniaklachten verminderen meestal na zes tot twaalf weken vanzelf. Probeer zoveel mogelijk in beweging te blijven, vermijd bewegingen die de pijn doen toenemen of de rug belasten. Vroeger werd bedrust geadviseerd. Inmiddels is dat verleden tijd, en is normale bedrust voldoende.
    • Zelfzorg: Maximaal 12 weken pijnstillers (Paracetamol, eventueel ibuprofen of diclofenac)
    • Raadpleeg de huisarts. Eventueel kan een fysiotherapeut begeleiden, echter intensieve behandeling is niet nodig. Bij hevige klachten, uitvalsverschijnselen van kracht en/of gevoel wordt naar neuroloog verwezen. Bij de mogelijkheid van een operatie volgt een verwijzing naar een neuro- of orthopedisch chirurg.

Chronische rugpijn

  • Oorzaak

    Er zijn diverse duidelijke lichamelijke oorzaken voor lage rugpijn. Daarnaast komt ook lage rugpijn voor zonder duidelijke verklaring. Het blijkt dat er voor chronische rugklachten ook risicofactoren zijn die niet specifiek lichamelijk zijn:

    • Angst en depressiviteit
    • Bewegingsangst (passief zijn)
    • Overgewicht
    • Allerlei pijnbehandelingen zonder effect
    • Ontstaan van werkverzuim
    • Fixatie op de klachten en beperkingen
    • Ontstaan van eenzaamheid
    • Beschrijven van de klachten met overdreven woorden 'vreselijke pijn'
    • Conflicten met medici, behandelaren, werkgever en overheidsinstanties
    • Radeloosheid, steeds weer vragen om specialistisch onderzoek, shoppen bij allerlei artsen en het alternatieve circuit
    • Diverse andere onbegrepen lichamelijke klachten
  • Behandeling
    • Lichaamsbeweging
    • Oefentherapie
    • Antidepressieve medicijnen
    • Multidisciplinaire rugbehandeling/rugschool
    • Gedragstherapie
    • Mogelijk lichte manipulatie rugwervels/therapeutische massage

    Niet effectief zijn acupunctuur, allerlei andere alternatieve behandelingen, maar ook lokale injecties in wervelgewrichtjes of tussenwervelschijven.

Preventie

Adviezen om rugklachten te voorkomen zijn:

  • Zithouding aanpassen, verbeteren houding op het werk, zorgen voor afwisseling, goede stoel en dergelijke
  • Fitte, getrainde rug- en buikspieren met lichaamsbeweging (sport)
  • Goede houding bij staan, zitten en tijdens het werk
  • Zorg voor afwisseling van houding in het werk
  • Goede (niet te harde, niet te zachte) matras en slaaphouding
  • Vermijd het tillen van zware objecten en til op goede manier: rechte rug, hoofd recht, buig en til vanuit de knieën
  • Voorkom overgewicht
  • Niet roken, dit blijkt een snellere veroudering van de wervelkolom te veroorzaken
De inhoud van deze pagina is bijgewerkt op 19 maart 2025

Uw browser voldoet niet aan de minimale vereisten om deze website te bekijken. Onderstaande browsers zijn compatibel. Mocht je geen van deze browsers hebben, klik dan op het icoontje om de gewenste browser te downloaden.