Een herseninfarct ontstaat doordat een slagader in de hersenen afgesloten raakt. Dit kan door een bloedstolsel, door dichtslibben van een bloedvat bij slagaderverkalking of door andere zeldzamer oorzaken als een scheur in de binnenwand van een bloedvat, bloedvatontstekingen, infecties en andere bloedvataandoeningen. Een stolsel kan ter plekke ontstaan, of vanuit slechte, verdikte bloedvaten elders in de hersenen terechtkomen. Bijvoorbeeld vanuit het hart of de hals slagaders die naar de hersenen bloed vervoeren.

Een hersenbloeding wordt veroorzaakt door het openknappen van een bloedvat in de hersenen. Hierdoor komt er bloed vrij tussen de hersencellen. Net als bij een echte bloeduitstorting is het bloed nauwelijks tussen de hersencellen weg te halen met een operatie. De belangrijkste risicofactoren zijn hoge bloeddruk en het gebruik van sterke antistollingsmiddelen.

Door een ongezonde leefstijl ontstaat een hogere kans op het ontstaan van een CVA. De belangrijkste risicofactoren zijn:

• Roken
• Hoge bloeddruk
• Hoge bloedvetten waaronder cholesterol
• Suikerziekte
• Overgewicht
• Hartziekte
• Te weinig bewegen
• Teveel verzadigde vetten in de voeding

In 20 tot 30 procent van de beroertes is er sprake van tevoren optredende signalen met kortdurende uitvalsverschijnselen in de hersenen (TIA), zoals:

• Blindheid aan één van beide ogen
• Verlammingsverschijnselen of doof gevoel aan één kant van het lichaam
• Dronkenmanspraat, problemen met vinden van woorden, verminderd taalbegrip
• Evenwichtsproblemen, duizeligheid, dubbelzien, gebrekkige coördinatie van armen en benen
• Een afhangende mondhoek en/of een scheef gezicht

Deze signalen duren soms enkele minuten, soms wat langer maar vaak verdwijnen de verschijnselen binnen 20 minuten weer.

Nee. Bij flauwvallen ontstaat even een te lage bloedtoevoer naar de hersenen, waardoor korte bewusteloosheid ontstaat. Oorzaken kunnen zijn een te lage bloeddruk, ritmestoornissen van het hart, algemeen ziek zijn en het wegvallen van de regeling van de bloeddruk.

De FAST (Face Arm Speech Test) is een snelle test om een beroerte bij iemand te herkennen:

1. Face (gezicht): vraag aan de persoon om te lachen of de tanden te laten zien. Als de mond scheef staat of een mondhoek naar beneden hangt, kan dit duiden op een beroerte.
2. Arm (arm): vraag aan de persoon om beide armen op te tillen en voor zich uit te strekken met de binnenzijde van de hand naar boven. Als een arm wegzakt of rondzwalkt kan dit duiden op een beroerte.
3. Speech (spraak): vraag aan de persoon of aan omstanders of er verandering in het spreken is opgetreden. Als de persoon onduidelijk begon te spreken of niet meer uit de woorden kon komen, kan dit duiden op een beroerte.

Klachten bij een CVA zijn dezelfde als bij een TIA, maar dan blijvend. De klachten hangen af van de plek in de hersenen waar de bloedtoevoer is verminderd/geblokkeerd. Soms heb je een groot herseninfarct met weinig klachten, soms een klein infarct met grotere gevolgen. Het is maar net hoe belangrijk dat gedeelte van de hersenen is. Razendsnelle behandeling is van groot belang om schade aan de hersenen te beperken. Men zegt: time is brain, ofwel hoe sneller de behandeling wordt opgestart, des te minder schade er ontstaat aan de hersenen. Bij een hersenbloeding komen vaak nog andere verschijnselen voor zoals hoofdpijn en misselijkheid, door druk en irritatie van de bloeding.

Plaats

Stroke Care Unit ziekenhuis

Behandeling en analyse

Trombolyse: oplossen van de bloedstolsels overgaand in medicijnen voor de lange termijn

Eventueel: trombectomie

Verder aanvullend onderzoek: bloedonderzoek, Telemetrie observatie hartslag, bloeddruk, suiker, zuurstof voorziening, ademhaling, onderzoek cardioloog, revalidatie arts, aanvullende radiologische onderzoeken, en zo nodig andere medisch specialisten, MRI hersenen. Zo nodig ook EEG, BAEP en nadere onderzoeken hersenen

Revalidatie start vanaf de eerste dag op de Stroke Unit fysiotherapie/kinesitherapie, ergotherapie, logopedie, diëtist, nazorg planning sociaal assistent

Tijd

Binnen maximaal 12 uur na optreden verschijnselen, zo snel mogelijk.

Plaats

Stroke Unit, afdeling neurologie, revalidatie afdeling, revalidatie centrum, CVA revalidatieafdelingen verzorging/verpleeghuis, thuis.

Behandeling

Programma gericht op herstel en verder voorkomen van klachten; medicijnen en dus aanvullend onderzoek en behandeling door multidisciplinair team.

Tijd

Start direct na de acute fase tot 2-3 maanden na CVA.

Plaats

Thuis, dagbehandeling, revalidatie centrum (AZ Zeno SP Blankenberge bijvoorbeeld) verzorging/verpleeghuis.

Behandeling

Doorlopende behandeling en nazorg op terrein van belangrijkste uitvalsverschijnselen.

Tijd

Na revalidatiefase geleidelijke overgang naar chronische fase.

• Stop met roken
• Beperk het drinken van alcohol tot maximaal 1 à 2 glazen per dag, probeer er altijd eerst iets bij te eten
• Probeer overgewicht te voorkomen of val af
• Beweeg dagelijks meer dan 60 minuten
• Doe (opbouwend) aan duursporten zoals lange wandelingen, fietstochten, joggen/hardlopen, daarmee verhoogt u het HDL=gezonde cholesterol dat juist bescherming biedt tegen hart en vaatziekten
• Eet gezond met verse groente, fruit, weinig verzadigde vetten, weinig geraffineerde suikers
• Suikerziekte: zorg voor een goede instelling van uw bloedsuiker
• Hoge bloeddruk: volg behandeladviezen nauwkeurig op
• Hoge bloedvetten: volg de behandeladviezen nauwkeurig op

Bij vernauwing van een halsslagader vindt soms een preventieve operatie plaats, waarbij het bloedvat wordt schoongemaakt (carotis endarterectomie).

Soms worden stollingswerende medicijnen bloedverdunners genoemd, maar ze verdunnen het bloed niet echt.

• Na een TIA worden stollingswerende medicijnen voorgeschreven die het klonteren van bloedplaatjes remmen zoals acetylsalicylzuur, carbasalaatcalcium, clopidogrel. Bij extra grote kans op stolsels in de bloedsomloop en daardoor beroertes, zoals een onregelmatig hartritme (VKF VoorKamerFibrillatie of boezem fibrilleren), structurele afwijkingen aan het hart worden sterkere stollingswerende medicijnen voorgeschreven zoals NOAC’s of coumarine stoffen (acenocoumarol).
• Bij een hersenbloeding worden natuurlijk geen bloedverdunners gegeven. De nadruk ligt dan op behandeling van alle risicofactoren en vooral hoge bloeddruk.

Voor de behandeling van bijkomende aandoeningen als hoge bloeddruk en hoge bloedvetten worden andere medicijnen voorgeschreven.

Stenting van halsvaten vindt bij uitzondering plaats: bij een fors vernauwd halsbloedvat (carotis) kan soms een schoonmaakoperatie te risicovol zijn. In gespecialiseerde centra worden stents geplaatst. Dat zijn ringetjes die het bloedvat verwijden en open kunnen houden. De resultaten zijn nog niet beter dan die van de gewone operatie.